Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności

Data wpisu 5 maja 2020

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary jest instytucją związaną z poddaniem sprawcy próbie. W istocie jest to możliwość zwolnienia osoby skazanej z odbycia reszty kary, z jednoczesnym poddaniem takiej osoby procesowi dalszej resocjalizacji w warunkach kontrolowanej wolności.

Zaznaczyć należy już na wstępie niniejszego artykułu, że jest to środek dość wyjątkowy bowiem zasadą jest odbywanie orzeczonej kary w całości. Osoba skazana spełniająca przede wszystkim warunki niezbędne formalne może się o popularną wokandę ubiegać, jednakże warunkowe przedterminowe zwolnienie ma charakter fakultatywny, oceny i w żadnym wypadku udzielenie go nie jest obowiązkiem sądu.

Kto i kiedy może się ubiegać o popularną ”WOKANDĘ” – warunki formalne udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia

Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia ma zastosowanie do:

terminowej kary pozbawienia wolności – skazani mogą ubiegać się o zwolnienie po odbyciu co najmniej połowy (1/2) kary, z zastrzeżeniem, że: - skazani określeni w art 64 §1 kk (recydywiści) mogą ubiegać się o zwolnienie po odbyciu dwóch trzecich (2/3) kary,  - skazani określeni w art. 64 § 2 kk (wielokrotni recydywiści) mogą ubiegać się o zwolnienie po odbyciu trzech czwartych (3/4) kary.
kary 25 lat pozbawienia wolności – skazani na karę 25 lat pozbawienia wolności mogą ubiegać się o zwolnienie po odbyciu 15 lat kary,
kary dożywotniego pozbawienia wolności – skazani na karę dożywotniego pozbawienia wolności mogą ubiegać się o zwolnienie po odbyciu 25 lat kary.

Powyższe terminy mają zastosowanie również odpowiednio do sumy dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno. Gdyby chociaż jedno z sumowanych kar było popełnione w warunkach powrotu do przestępstwa (z art. 64 kk), skazany może ubiegać się o zwolnienie po odbyciu dwóch trzecich (2/3) kary.

Przesłanki materialne udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia

Kodeks karny wskazuje, że skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może zwolnić z odbycia reszty kary, gdy zostanie spełniona przesłanka materialna – pozytywna prognoza kryminologiczna, na którą składają się czynniki takie jak:

postawa skazanego (m.in. krytyczny stosunek do popełnionego czynu, podjęcie działań zmierzających do zniwelowania konsekwencji popełnionego czynu, wykonywanie pracy zarobkowej, przeproszenie osoby pokrzywdzonej przestępstwem, naprawienie szkody przez skazanego),
właściwości skazanego (np. wiek, stan zdrowia, zdolność do samokrytyki, wiedza o rzeczywistości, poziom rozwoju intelektualnego),
warunki osobiste skazanego (np. warunki środowiskowe, w których skazany funkcjonuje, sytuacja mieszkaniowa, materialna, zawodowa),
sposób życia skazanego przed popełnieniem przestępstwa (m.in. dotychczasowa karalność, stosunek do alkoholu bądź środków odurzających, stopień zażyłości rodzinnej),
okoliczności popełnienia przestępstwa,
zachowanie po popełnieniu przestępstwa,
zachowanie się w czasie odbycia kary (m.n. wypełnianie nałożonych na skazanego obowiązków, stosunek do pracowników służby więziennej oraz współosadzonych, utrzymywanie kontaktów ze światem zewnętrznym, utrzymywanie kontaktów z osobami bliskimi), które będą uzasadniały przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i będzie przestrzegł porządku prawnego, zwłaszcza, że nie popełni ponownie przestępstwa.

Powyższe są uwzględniane kumulatywnie. Brane pod uwagę łącznie będą stanowiły podstawę prognozy kryminologicznej.

Należy pamiętać, że powyższe czynniki są oceniane przez Sąd decydujący o udzieleniu warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Tylko dobrze uzasadniony wniosek pozwoli wytworzyć uzasadnione przekonanie Sądu, że ewolucja w procesie resocjalizacji skazanego ma trwały charakter, rokujący osiągnięcie celów kary. Sąd musi uznać po przeczytaniu wniosku o warunkowego przedterminowe zwolnienie, że skazany zmienił na tyle swoje zachowanie, że będzie w przyszłości przestrzegał porządku prawnego oraz nie popełniani ponownie żadnego przestępstwa.

Wniosek o udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary

Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku o udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności są:

skazany bądź w jego imieniu obrońca skazanego,
dyrektor zakładu karnego, w którym skazany przebywa,
sądowy kurator zawodowy.

Wniosek należy złożyć do sądu penitencjarnego tj. właściwego wydziału Sądu Okręgowego, w którego okręgu osadzony przebywa. Posiedzenie sądu w przedmiocie udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia powinno odbyć się w zakładzie karnym. Wymienione wyżej osoby mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo wziąć udział również prokurator.

Wniosek podlega opłacie w kwocie 45 zł.

Niezbędnym elementem do rozpoznania wniosku udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary będzie opinia o skazanym, wydawana przez dyrektora zakładu karnego. Z wnioskiem o wydanie opinii, zawierającej prognozę kryminologiczno-społeczną odnośnie osoby skazanego, może wystąpić sąd penitencjarny przed którym toczy się postępowanie, prokurator, sądowy kurator zawodowy bądź skazany.

Nie udzielenie zgody na wcześniejsze zwolnienie z odbycia reszty kary. Kiedy można ponownie złożyć wniosek?

Na postanowienie odmawiające udzielenia skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, skazanemu, prokuratorowi oraz dyrektorowi zakładu karnego i sądowemu kuratorowi zawodowemu, przysługuje zażalenie.

Termin do złożenia zażalenia wynosi 7 dni od ogłoszenia postanowienia i jest zawity. Zażalenie należy wnieść do Sądu wyższej instancji, za pośrednictwem Sądu, który wydał zaskarżone postanowienie.

W sytuacji, w której, właściwy Sąd Apelacyjny nie zmienił postanowienia Sądu I instancji i również odmówił udzielenia wcześniejszego zwolnienia, z kolejnym wnioskiem o udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia można wystąpić w następujących terminach:

jeżeli kara lub suma kar nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności – ponowne rozpoznanie wniosku nastąpi po upływie 3 miesięcy od dnia odmowy udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia,
jeżeli kara lub suma kar przekracza 3 lata pozbawienia wolności – ponowne rozpoznanie wniosku nastąpi po upływie 6 miesięcy od dnia odmowy udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary, co dalej?

W przypadku wydania przez Sąd rozpatrujący sprawę zgody na warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty odbycia kary pozbawienia wolności pozostały czas do odbycia kary stanowi okres próby.

Okres próby

Okres próby nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. Oznacza to, że nawet jeżeli kara pozbawienia wolności odbywana w izolacji skończyłaby się wcześniej, minimalny czas trwania okresu próby, po zastosowaniu wobec skazanego instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia, wynosi minimum 2 lata.

Założeniem okresu próby jest poddanie zwolnionego procesowi dalszej resocjalizacji w warunkach kontrolowanej wolności, w tym jego adaptację społeczną.

Warunkowo zwolnionego sąd penitencjarny może w okresie próby oddać pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, oraz nałożyć na niego obowiązki określone w art. 72 § 1 Kodeksu karnego.

Wobec skazanego za przestępstwo określone w art. 197-203 Kodeksu karnego, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art. 64 Kodeksu karnego, a także wobec skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności oddanie pod dozór jest obowiązkowe.

Celem dozoru nie jest utrudnianie funkcjonowania skazanego na wolności. Jego celem jest kontrola skazanego w procesie jego dalszej resocjalizacji i pomoc w przestrzeganiu porządku prawnego.

Odwołanie warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Należy pamiętać, że:

Sąd penitencjarny odwoła warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,
Sąd penitencjarny odwoła warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony, skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą
Sąd penitencjarny może odwołać warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnił inne przestępstwo lub została orzeczona kara inna niż określona w § 1 albo gdy uchyla się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych
Sąd odwołuje warunkowe zwolnienie skazanego, jeżeli okoliczności, o których mowa w punkcie poprzednim, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego.

Odwołanie przez sąd penitencjarny warunkowego przedterminowego zwolnienia oznacza, że skazany będzie musiał wrócić do zakładu karnego, celem odbycia reszty kary.

UWAGA!

Czas spędzony przez zwolnionego na wolności nie wlicza się do czasu odbywanej kary. Trzeba zatem bardzo pilnować przestrzegania porządku prawnego oraz nałożonych w okresie próby obowiązków.

W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem:

co najmniej roku kary pozbawienia wolności,
w wypadku kary 25 lat pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary.

Odbycie kary pozbawienia wolności po udzieleniu przedterminowego zwolnienia.

Jeżeli w okresie próby skazany przestrzegał porządku prawnego, zwolnienie nie zostało odwołane i w ciągu kolejnych 6 miesięcy od karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. Stanowi to swoistego rodzaju nagrodę za poprawne zachowanie w warunkach wolnościowych, bowiem zatarcie skazania będzie liczone od daty udzielenia warunkowego zwolnienia, a nie ukończenia okresu próby.

Jeżeli masz pytania lub wątpliwości związane z tematem warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, zapraszam do kontaktu z Kancelarią lub zostawiania pytań w komentarzach.

Polecane wpisy na blogu: