Co należy wiedzieć o ZACHOWKU?
Zachowek przysługuje najbliższym krewnym zmarłego – zstępnym, małżonkowi i rodzicom, którzy zostali pozbawieni prawa do spadku w drodze testamentu ( art. 991 Kodeksu cywilnego dalej KC). Zstępni to dzieci, wnuki i prawnuki itd.
A zatem oznacza to, że jeżeli zmarły w sporządzonym testamencie pominął którąś z wyżej wymienionych osób i nie zapisał na jej rzecz spadku bądź zapisał tylko bardzo niewielką jego część, osoba ta może domagać się od tego, który dziedziczy ( odpowiednio – dziedziczy w znacznej części) zachowku.
W jakiej wysokości należny jest zachowek?
Zachowek oblicza się jako połowa udziału (1/2), który przypadłby danej osobie, gdyby zmarły nie sporządził testamentu, tylko doszłoby do dziedziczenia ustawowego. Jeżeli uprawnionym zstępnym jest małoletni wysokość zachowku oblicza się jako dwie trzecie (2/3) wartości udziału spadkowego, który by mu przypadł.
Jeżeli zatem zstępny, małżonek lub rodzice nie otrzymali należnego im zachowku, w postaci uczynionej przez zmarłego darowizny, w postaci powołania do spadku lub zapisu, to przysługuje im przeciwko spadkobiercą roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo jego uzupełnienia.
Jak należy obliczyć wartość udziału spadkowego?
Zasady obliczania udziału spadkowego dla ustalenia wartości zachowku są bardzo skomplikowane. Kwestię tę regulują przepisy art. 992 – art. 997 KC. I tak:
– przy ustalaniu udziału spadkowego uwzględnia się wszystkich spadkobierców, w tym również tych niegodnych dziedziczenia oraz tych którzy spadek odrzucili, nie uwzględnia się natomiast, tych którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni ( art. 992 KC),
– nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast uwzględnia się zapisy windykacyjne i darowizny dokonane przez zmarłego ( art. 993 KC),
– nie uwzględnia się jednak drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych ani dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku ( art. 994 §1 KC),
– przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się darowizn uczynionych w czasie, kiedy zmarły nie miał zstępnych, za wyjątkiem sytuacji gdy darowizna została uczyniona na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego ( art. 994 §2 KC),
– przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się darowizn uczynionych w czasie, kiedy zmarły uczynił przed zawarciem związku małżeńskiego (art. 994 §3 KC),
– zapis windykacyjny i darowiznę uczynioną uprawnionemu do zachowku zalicza się na ten zachowek, dolicza się też zapis windykacyjny i darowiznę uczynioną wstępnemu, jeśli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny (art. 996 KC),
– jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek koszty poniesione przez zmarłego na wychowanie oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku ( art. 997 KC).
Pozew
Aby otrzymać należny zachowek należy wystąpić z powództwem o zapłatę przeciwko osobom, zobowiązanym do zapłaty zachowku, wskazując jednocześnie wysokość poszczególnych roszczeń.
Przedawnienie
Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat 5 od ogłoszenia testamentu, jednak roszczenia przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny, przedawniają się z upływem lat 5 od dnia otwarcia spadku.
Wydziedziczenie
Na koniec wskazać należy, że spadkodawca może osoby uprawnione zachowku pozbawić tego prawa poprzez tzw. wydziedziczenie. Otóż spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawnieni do zachowku:
– wbrew jego woli postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
– dopuścili się względem niego albo jego osoby najbliższej umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
– uporczywie nie dopełniają względem niego obowiązków rodzinnych ( art. 1008 KC).
Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z testamentu (art. 1009 KC).
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył (art. 1010 KC).
Na koniec zaznaczyć należy, że sprawy dotyczące zachowku są bardzo skomplikowane i wymagają rzetelnej wiedzy oraz ogromnego doświadczenia.
Polecane artykuły na blogu: