Dziecko urodzone na emigracji w Wielkiej Brytanii.
W chwili obecnej uznaje się, że około 1 miliona Polaków przebywa na emigracji w Wielkiej Brytanii.
Większość z tych osób są to osoby młode, które albo wyjechały do Wielkiej Brytanii same i poznały tam „drugą połówkę” albo też wyjechały wraz z narzeczonymi / małżonkami. Często jest tak, że właśnie na emigracji Polacy zakładają swoje rodziny. Bywa niestety i tak, że właśnie tam rodziny się rozpadają.
Dziś rzecz będzie o dzieciach urodzonych na emigracji w Wielkiej Brytanii – jakie nabywają obywatelstwo? jakie przepisy decydują o pochodzeniu dziecka – kto jest wg prawa wpisywany jako matka i ojciec dziecka? jakie są procedury postępowania dotyczące aktów stanu cywilnego?
Otóż odpowiedź na powyższe pytania będzie zależała od konkretnego stanu faktycznego, zwłaszcza od tego czy dziecko pochodzi z małżeństwa czy z wolnego związku.
Obywatelstwo
Dziecko, którego oboje rodzice są Polakami uzyskuje obywatelstwo polskie. W Polsce bowiem obowiązuje zasada prawa krwi – ius sanguinis, zgodnie z którą dziecko uzyskuje takie obywatelstwo jakie mają jego rodzice.
Co jeżeli jedno z rodziców jest innego obywatelstwa niż polskie? Należy ustalić jakie zasady nabywania obywatelstwa obowiązują w kraju pochodzenia drugiego z rodziców. Jeżeli jest to Brytyjczyk – dziecko zyskuje obywatelstwo brytyjskie, bowiem tam również obowiązuje zasada prawa krwi. Jednak jeżeli rodzicem dziecka będzie np. Amerykanin lub Brazylijczyk, dziecko nie uzyska tamtejszego obywatelstwa, bowiem w tamtych krajach obowiązuje zasada prawa ziemi – ius soli, która oznacza, że dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny dziecka, przy tym bez znaczenia jest obywatelstwo rodziców.
Kto jest matką, a kto ojcem?
Ustalenie pochodzenia dziecka od matki zazwyczaj nie nastręcza wielkich problemów. Jako matka wpisana jest zasadniczo kobieta, która dziecko urodziła.
Znacznie więcej problemów jest, jeżeli chodzi o ustalenie ojcostwa.
Zgodnie z prawem brytyjskim, należy zarejestrować urodzenie dziecka w określonym czasie w tamtejszym urzędzie, odpowiedniku polskiego urzędu stanu cywilnego. Brytyjski system prawny zakłada, że dla ustalenia, kto jest ojcem dziecka wystarczające jest uznanie ojcostwa przez mężczyznę będącego ojcem dziecka, dotyczy to zarówno dziecka pochodzącego z małżeństwa, jak i wolnego związku.
Uznanie ojcostwa polega na tym, że mężczyzna składa oświadczenie, że dziecko pochodzi od niego, a kobieta będąca matką dziecka potwierdza tę okoliczność. Oświadczenia o uznaniu ojcostwa muszą być zgodne. W przypadku braku zgodności stanowisk kobiety i mężczyzny ustalenie ojcostwa następuje na drodze sądowej.
Co w przypadku gdy matka dziecka pozostaje w związku małżeńskim z obywatelem Polski, albo jest tuż po rozwodzie, a ojcem dziecka jest np. Brytyjczyk, a dziecko urodziło się na terenie Wielkiej Brytanii?
Zgodnie z brytyjskim systemem prawa, jeżeli biologiczny ojciec uzna dziecko, a matka dziecka potwierdzi powyższe, zostanie sporządzony brytyjski akt urodzenia dziecka, w którym jako ojciec zostanie wpisany ojciec biologiczny – Brytyjczyk.
Jednak będzie to kolidowało z prawem polskim, które zakłada domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki – art. 62 KRO. Co wobec tego należy zrobić? Aby sprawy uregulować i nie narażać się na problemy w przyszłości – matka dziecka albo mąż matki, winni w terminie 6 miesięcy wystąpić z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki jest bowiem możliwe do obalenia. Warto też podkreślić, że z takim powództwem może wystąpić jedynie matka dziecka, mąż matki, a po dojściu do pełnoletniości – również dziecko. Zaprzeczenia ojcostwa nie może domagać się jednak ojciec biologiczny. Czy to oznacza, że nie ma on możliwości dochodzenia swoich praw? Ma, ale jedynie za pośrednictwem prokuratora. Może bowiem zwrócić się do prokuratury o zainicjowanie takiego postępowania, wykazując w tym interes prawny i wykazując istnienie stosownych okoliczności uzasadniających jego wszczęcie.
Czy zaprzeczenie ojcostwa jest konieczne? Co jeśli matka dziecka nie przewiduje możliwości powrotu do Polski? Decyzja należy do niej. Należy mieć jednak na uwadze, że zgodnie z prawem polskim, ojcem jej dziecka będzie mąż – Polak, a nie biologiczny ojciec – Brytyjczyk. Taka sytuacja może nastręczać komplikacje w zakresie m.ni. prawa podatkowego, spadkowego, karego, w zakresie nazwiska. A co jeśli po kilku latach sytuacja ulegnie zmianie i postanowi wrócić do Polski? Takie sprawy należy załatwiać na bieżąco, bo później ( po upływie 6 miesięcy), matka dziecka nie będzie już miała samoistnych możliwości do wszczęcia stosownego postępowania.
Co dalej? Transkrypcja aktu urodzenia dziecka
Należy dokonać transkrypcji aktu urodzenia dziecka w polskim urzędzie stanu cywilnego. Transkrypcja polega na literalnym przepisaniu zapisów brytyjskiego aktu urodzenia. Warto dokonać też uzupełnienia danych zawartych w brytyjskim akcie urodzenia dziecka gdzie nie ma np. danych o dacie urodzenia rodziców, ewentualnie zawnioskować o sprostowanie pisowni polskich imion czy nazwisk itp.
Dokonując transkrypcji aktu urodzenia dziecka, w sytuacji gdy w brytyjskim akcie urodzenia wpisany jest ojciec biologiczny, a nie mąż matki, kierownik urzędu stanu cywilnego wpisuje zgodnie z literalnym brzemieniem aktu brytyjskiego jako ojca dziecka – ojca biologicznego, jednocześnie zawiadamia męża matki o możliwości wystąpienia do Sądu z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa. Może bowiem zdarzyć się, że mąż matki nie miał wiedzy na temat urodzenia przez nią dziecka. Wówczas ma prawo wystąpić z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa.
Jak widać sprawy z udziałem różnych systemów prawnych są skomplikowane. Należy pamiętać, że choć oba kraje Polska i Wielka Brytania ( póki co) są członkami Unii Europejskiej, to jednak krajowe systemy prawne różnią się w wielu aspektach i trzeba mieć to na uwadze.
Polecane wpisy na blogu: