Apelacja w sprawie rozwodowej
Polskie postępowanie cywilne jest postępowaniem dwuinstancyjnym tzn. że od wyroku rozwodowego wydanego przez sąd pierwszej instancji, małżonkowi niezadowolonemu z rozstrzygnięcia służy prawo do złożenia apelacji.
Jak złożyć apelację?
W terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku rozwodowego na rozprawie przed sądem I instancji ( niezależnie od tego czy strona się stawiła na rozprawę czy nie) lub w terminie 7 dni od dnia otrzymania korespondencji zawierającej wyrok rozwodowy wydany na posiedzeniu niejawnym, należy złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie go stronie tzw. wniosek o uzasadnienie wyroku. Wniosek o uzasadnienie wyroku podlega opłacie w wysokości 100 zł, którą należy opłacić przelewem na rachunek sądu pierwszej instancji lub w znakach sądowych.
Następnie w terminie 14 dni od dnia otrzymania uzasadnienia można złożyć apelację od wyroku rozwodowego. Również apelacja podlega opłacie w wysokości 600 zł, przy czym na jej poczet zaliczyć należy opłatę od uzasadnienia, a zatem de facto należy dopłacić kwotę 500 zł.
Strona działająca bez profesjonalnego pełnomocnika powinna być poinformowana przez Sąd okręgowy – ustnie podczas ogłoszenia wyroku lub pisemnie jeśli wyrok był wydany na posiedzeniu niejawnym, o sposobie wniesienia apelacji.
Czy można wnieść apelację bez wniosku o uzasadnienie wyroku?
NIE! Obecnie przepisy wykluczają wniesienie apelacji bez wniosku o uzasadnienie. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym, apelację można było wnieść bez wniosku o uzasadnienie. Wówczas termin na jej złożenie wynosił 21 dni od ogłoszenia lub otrzymania wyroku.
Aktualnie złożenie wniosku o uzasadnienie jest konieczne! Wniosek o uzasadnienie jest zapowiedzią apelacji.
Jeżeli jeden z małżonków wniósł o uzasadnienie i zostało ono sporządzone, ale drugi o uzasadnienie nie wystąpił, to ten drugi małżonek nie może wnieść skutecznie apelacji od wyroku rozwodowego.
Warunki formalne apelacji – co powinna zawierać apelacja?
Każda apelacja jest skomplikowanym pismem procesowym, dlatego w pierwszej kolejności należy zastanowić się czy nie skorzystać z pomocy adwokata specjalizującego się w sprawach rozwodowych i z zakresu prawa rodzinnego.
Jeżeli zdecydują się Państwo działać sami, to należy pamietać, że apelacja od wyroku rozwodowego powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym w przepisach kpc dotyczących pisma procesowego, a nadto powinna zawierać:
- oznaczenie Sądu odwoławczego, do którego apelacja jest wnoszona,
- oznaczenie wyroku rozwodowego, od którego apelacja jest wnoszona ( sygnatura sprawy, oznaczenie stron, data wydania wyroku, data otrzymania wyroku z uzasadnieniem),
- oznaczenie czy wyrok zaskarżany jest w całości czy w części np. tylko co do alimentów, władzy rodzicielskiej,
- zwięzłe przedstawienie zarzutów;
- uzasadnienie zarzutów;
- powołanie, nowych faktów lub dowodów, o ile takowe są;
- wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku rozwodowego z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia.
Sąd apelacyjny
Apelację składa się do sądu odwoławczego, którym jest sąd apelacyjny właściwy ze względu na położenie sądu okręgowego wyrokującego w sprawie rozwodowej . Apelację składa się zasadniczo do Sądu drugiej instancji za pośrednictwem sądu pierwszej instancji tj. faktycznie wysyła się lub zanosi apelację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
Od kilku lat, przepisy wskazują, że 14 dniowy termin na złożenie apelacji uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację bezpośrednio do sądu apelacyjnego. W takim przypadku sąd ten zawiadamia sąd pierwszej instancji o wniesieniu apelacji i żąda przedstawienia akt sprawy.
oznaczenie wyroku rozwodowego
W treści apelacji należy dokładnie oznaczyć zaskarżony wyrok sądu, który jest przedmiotem apelacji.
Wskazać należy sygnaturę, pod którą sprawa się toczyła w sądzie okręgowym ( jest na wyroku), strony, przynajmniej poprzez wskazanie ich imion i nazwisk, a najlepiej rownież adresów storn i pełnomocników, jeżeli tacy w sprawie występowali, datę wydania wyroku oraz datę odebrania uzasadnienia wyroku rozwodowego.
Zakres zaskarżenia
W apelacji wskazać należy zakres zaskarżenia wyroku rozwodowego tj. to czy zaskarżamy wyrok w całości czy tylko w części. Jeżeli zaskarżamy wyrok w części to należy wskazać w jakiej np. co do pkt. 3 i 4 tj. w zakresie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi i zakresie alimentów na dzieci.
Uwaga! Złożenie apelacji i zaskarżenie pkt. 1 wyroku, w którym Sąd orzeka rozwód i ewentualną winę którejś ze stron, powoduje zaskarżenie wyroku w całości. Oznacza to, że mimo iż nie zgadzamy się z wyrokiem tylko w zakresie orzeczenia, która ze stron ponosi winę za rozkład małżeństwa, ale decydujemy się na jego zaskarżenie, to upada cały wyrok, w tym rozstrzygnięcia w zakresie podziału majątku, alimentów na współmałżonków oraz regulujące wszelkie kwestie dotyczące małoletnich dzieci małżonków.
Jeśli natomiast apelacja od wyroku rozwodowego dotyczy zaskarżenia kolejnych punktów ( dalszych niż orzeczenie o winie), wszystkie niezaskarżone rozstrzygnięcia stają się prawomocne z upływem terminu na złożenie apelacji.
Zarzuty i ich uzasadnienie
W każdej apelacji, w tym w apelacji od wyroku rozwodowego najważniejsze jest poprawne sformułowanie zarzutów i ich uzasadnienie.
Zarzuty powinny być sformułowane zwięźle i rzeczowo, w sposób czytelny i zrozumiały dla Sądu apelacyjnego.
Czy jest katalog zarzutów w sprawach rozwodowych?
Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa: „[…] ustawodawca w żaden sposób nie opisał ani nie sprecyzował natury zarzutów, […] zarzuty mogą być zatem formułowane w sposób dowolny i nie muszą ściśle określać dostrzeżonych uchybień ze wskazaniem konkretnych przepisów ocenianych jako naruszone. (..) Patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 11 grudnia 2018 roku, III AUa 258/18.
Zasadniczo wyróżnia się określone kategorie zarzutów tj.:
- zarzuty dotyczące błędnego ustalenia stanu faktycznego ( np. błędne ustalenie okoliczności istotnych dla sprawy lub brak ustalenia takich okoliczności, ew. błędna ich ocena i ustalenie przyczyn rozpadu małżeństwa w sposób niezgodny z z rzeczywistością),
- naruszenie przepisów postępowania cywilnego (np. nieskuteczne doręczenie pozwu pozwanemu, nieprawidłowe zawiadomienie strony o terminie rozprawy uniemożliwiajace jej udział w rozprawie, niezawieszenie rozprawy mimo istnienia ku temu przesłanek, niewłaściwość sądu),
- naruszenie przepisów prawa materialnego (np. orzeczenie rozwodu, gdy nie zostały spełnione przesłanki, orzekanie o winie mimo iż strony złożyły zgodny wniosek o zaniechaniu orzeczenia o winie).
Sformułowane zarzuty należy odpowiednio, zwięźle i rzeczowo uzasadnić, wskazać na treść przepisów, a także poprzeć odpowiednią argumentacją wynikającą ze stanowiska doktryny lub orzecznictwa sądowego. Zazwyczaj ten fragment apelacji tj. sformułowanie poprawnych zarzutów i ich uzasadnienie nastręcza skarżącym najwiecej trudności.
Nowe fakty lub dowody
Jednym z elementów apelacji w sprawie rozwodowej jest możliwość powołania nowych faktów i dowodów. W razie takiej potrzeby strona musi jednak wykazać, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe, albo potrzeba ich powołania wynikła później. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie inicjatywy dowodowej przed sądem Ij instancji, musi liczyć się z tym, że sąd II instancji nie uwzględni zgłoszonych przez nią nowych faktów i dowodów.
Zgodnie z art. 381 Kodeksu postępowania cywilnego sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania wynikła później.
Zgłoszenie nowych twierdzeń uzasadnione jest, gdy potrzeba taka pojawi się na etapie postępowania apelacyjnego, nie zaś jeżeli potrzebę taką dostrzeże na tym etapie strona (…) wyrok SA w Szczecinie z dnia 24.05.2017 r., I ACa 178/17).
Na jakie nowe fakty i dowody można powołać się w postępowaniu apelacyjnym? Przepisy kodeksu nie zawierają katalogu takich nowych faktów i dowodów, może to być np. fakt, że po wydaniu wyroku żona dowiedziała się, że mąż ją zdradzał, albo, że po wydaniu wyroku doszło do zbliżenia intymnego między stronami, zwłaszcza jeżeli jeden z małżonków podnosił, iż między stronami nie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Może się okazać, iż po wydaniu wyroku ujawnił się świadek, który dotychczas nie był stronom znany, albo którego dane adresowe nie były znane, a w związku z tym brak było możliwości jego przesłuchania.
Wnioski apelacyjne – o zmianę lub uchylenie
Strona formułującą apelacje musi zawrzeć wnioski tzn. wskazać czego domaga się od Sądu II instancji tj. zmiany wyroku rozwodowego lub jego uchylenia.
Jeżeli apelujący wnosi o zmianę wyroku, powinien dokładnie wskazać czego się domaga np.
- oddalenia powództwa,
- orzeczenia separacji w miejsce rozwodu,
- zmiany orzeczenia o winie,
- orzeczenia o winie w ogóle ( nawet jeśli wcześniej wyrażał zgodę na brak orzeczenia o winie),
- zmianę kontaktów z dzieckiem,
- podwyższenie lub obniżenie alimentów, itp.
Warto w tym miejscu podnieść, że ” W sprawie o rozwód strona może odwołać w apelacji – wyrażoną przed sądem pierwszej instancji – zgodę na zaniechanie orzekania o winie rozkładu pożycia ( art. 57 §2 KRO)”. patrz: uchwała SN z 25.10.2006 r., III CZP 87/06.
Apelujący może również wnosić o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Kiedy to jest możliwe – przede wszystkim, gdy apelujący wykaże naruszenia przepisów procedury cywilnej, które nie są możliwe do konwalidowania przez Sąd II instancji, jak również jeżeli zostanie ustalone przez sąd apelacyjny, ze zachodzi konieczność rozstrzygnięcia fakty nieustalone. Wówczas sąd apelacyjny będzie zmuszony uchylić wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania.
Rozprawa apelacyjna
O fakcie wniesienia apelacji Sąd zawiadamia stronę doręczając jej odpis apelacji. Sąd może wówczas zobowiązać stronę do złożenia odpowiedzi na apelację zakreślając jej odpowiedni termin. Jeżeli jednak nie zobowiąże do złożenia odpowiedzi, strona może ją złożyć aż do dnia rozprawy apelacyjnego.
Strony mają prawo wziąć udział w rozprawie, na której sąd będzie rozpoznawał apelację od wyroku rozwodowego. Sąd jest zobligowany do zawiadomienia strony, a jeżeli jest ustanowiony pełnomocnik, pełnomocnika o terminie rozprawy apelacyjnej.
Sąd wezwie strony do osobistego stawiennictwa na rozprawę apelacyjną tylko wtedy jeśli będzie chciał odebrać od nich uzupełniające zeznania w sprawie.
Reasumując, sporządzenie skutecznej apelacji w sprawie rozwodowej jest skomplikowane, wymaga wiedzy fachowej, doświadczenia zawodowego, a przede wszystkim dystansu, którego brakuje samym stronom. Kancelaria adwokacka specjalizująca się w zakresie prawa rodzinnego i prowadząca liczne sprawy rozwodowe z pewnością daje większą rękojmie prawidłowego sformułowania apelacji i wzruszenia rozstrzygnięcia sądu okręgowego. Dlatego istotne jest zwrócenie się po profesjonalną pomoc prawną!
Polecane wpisy na blogu: