Prawa i obowiązki stron kontraktu – Piłka Nożna

Każdy kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki nożnej zawiera niezbędne postanowienia regulujące wzajemne zobowiązania zawodnika i klubu piłkarskiego. Jak już opisywałam w treści wpisu dotyczącego stricte kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej, umowy te zawierane są w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a także rejestrowane są u podmiotu prowadzącego rozgrywki piłkarskie.

Także w ostatnim wpisie dotyczącym kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej wskazywałam, że poza zapisami obligatoryjnymi, bez których kontrakt byłby nieważny, w treści umowy/kontraktu możemy zawrzeć także wszelkie kwestie, które strony zawierające kontrakt chcą mieć uregulowane, tj. kwestie dotyczące zasad zachowania czy funkcjonowania zawodnika w klubie, obowiązków zawodnika w czasie, w którym przebywa poza klubem, czy też obowiązków klubu względem zawodnika.

Temat możliwości uregulowania stosunku prawnego łączącego obie te strony zdaje się być niewyczerpany, bowiem wiele z tych zapisów jest zindywidualizowanych, dostosowanych do umiejętności, profilu zawodnika, a nawet jego sytuacji prywatnej.

I. Obowiązki stron przed podpisaniem kontraktu

Obowiązki klubu

Klub powinien poinformować zawodnika o obowiązujących zawodnika przepisach regulaminów PZPN, w tym o Uchwale nr III/54 z dnia 27 marca 2015 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej regulującej minimalne wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej. Jednocześnie w przypadku, w którym w klubie obowiązują wewnętrzne regulaminy, klub powinien zawodnika poinformować o tym, że w klubie takie regulaminy istnieją, udostępnić zawodnikowi ich treść, a zawodnik powinien podpisać oświadczenie, że się z tymi aktami zapoznał.

Klub powinien przeprowadzić także badania lekarskie zawodnika, pod kątem jego zdolności do uprawiania piłki nożnej, a także pod kątem przebytych kontuzji mogących mieć wpływ na jego dyspozycję boiskową. Jest to niezwykle istotna kwestia bowiem zabronionym jest podpisanie kontaktu i wpisanie w jego treść, że w przypadku, gdyby w wyniku badań lekarskich okazało się, że zawodnik nie jest zdolny do gry (doskwiera mu jakaś kontuzja) kontrakt będzie nieważny lub ulegnie natychmiastowemu rozwiązaniu. Zdecydowana większość klubów piłkarskich pilnuje spełnienia niniejszego wymogu.

Obowiązki zawodnika

Zanim zawodnik zwiąże się z Klubem umową cywilnoprawną, nie przytaczając dosłownych zapisów uchwały PZPN, należy pamiętać, że zawodnik powinien poinformować Klub o wszelkich kwestiach, które mogą rzutować na prawidłową realizację przyszłego kontraktu, w tym o innych obowiązujących go umowach. Jest to niezwykle istotne, zwłaszcza, jeżeli chodzi o ustalenie zakresu obowiązków profesjonalnego zawodnika i klubu. Dzięki przekazanym przez zawodnika informacjom, klub będzie mógł wziąć pod uwagę jego oczekiwania, czy też będzie miał możliwość zabezpieczenia interesu klubu, a wszystko po, by w przyszłości nie dochodziło do niedomówień pomiędzy stronami w tym zakresie.

II. Obowiązki stron w trakcie wykonywania kontraktu

I tu pojawia się nam temat rzeka, bowiem część obowiązków wynika wprost z treści regulaminów PZPN, a część stanowią obowiązki indywidualnie ustalone pomiędzy klubem a zawodnikiem profesjonalnym.

Obowiązki zawodnika

1. Profesjonalne uprawianie piłki nożnej

Zawodnik ma obowiązek profesjonalnego uprawiania piłki nożnej wyłącznie w klubie, którego barwy reprezentuje (poza wyjątkami dotyczącymi wypożyczenia zawodnika oraz reprezentowania barw narodowych). Co więcej, zawodnik zobowiązany jest trenować i uczestniczyć w procesie szkoleniowym w czasie do tego wyznaczonym przez klub lub sztab szkoleniowy klubu, brać udział w innego rodzaju spotkaniach lub eventach zorganizowanych przez klub (np. marketingowych, reklamowych, promocyjnych), obozach sportowych oraz reprezentować barwy klubu na najwyższym możliwym poziomie w meczach, zarówno tych oficjalnych, tj. ligowych rozgrywkach mistrzowskich (do których przynależy klub danego zawodnika), rozgrywkach międzynarodowych, czy pucharowych, jak również w meczach kontrolnych (tzw. sparingach). Zawodnik zobowiązany jest także do przestrzegania reguł fair play.

2. Poddanie się badaniom oraz testom sprawdzającym

Wśród zobowiązań kontraktowych zawodnika jest także obowiązek poddania się testom sprawdzającym jego sprawność fizyczną oraz badaniom lekarskim zalecanym przez lekarza klubowego.

3. przestrzeganie przepisów antydopingowych

Każdego zawodnika profesjonalnie uprawiającego sport, w tym także piłkę nożną, obowiązują przepisy dotyczące zwalczania dopingu, które reguluje Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie. Organem kontrolującym przestrzeganie zapisów wskazanej ustawy jest Polska Agencja Antydopingowa (POLADA). I tak, każdy zawodnik ma obowiązek poddawania się kontrolom i testom na obecność substancji niedozwolonych w organizmie przeprowadzanych właśnie przez POLADĘ.

Co więcej, kontrakt piłkarski i jednocześnie status zawodnika profesjonalnego zobowiązuje są do stosowania wyłącznie środków farmakologicznych przepisanych przez lekarza klubowego lub z nim uzgodnionych. Istnieje także możliwość sprawdzenia możliwości zażycia danego leku w ogólnodostępnej bazie leków zabronionych.

4. INFORMOWANIe o złym stanie zdrowia lub wypadku, leczenie kontuzji

Praktycznie z każdej umowy cywilnoprawnej wiążącej Klub z zawodnikiem wynika, że na zawodniku spoczywa obowiązek natychmiastowego zgłaszania choroby połączonej najczęściej z niezdolnością do wykonywania obowiązków kontraktowych oraz wypadku z udziałem zawodnika. Najczęściej wygląda to tak, że już w przypadku pojawienia się objawów choroby, zawodnicy zgłaszają je odpowiednim, odpowiedzialnym za to osobom ze sztabu szkoleniowego. Niejednokrotnie obowiązkiem zawodnika, pomimo złego samopoczucia jest także pojawienie się w klubie, w którym lekarz klubowy lub inna osoba upoważniona diagnozuje zawodnika i podejmuje decyzję o sposobie czy metodzie leczenia.

Podobnie jest, gdy chodzi o leczenie po kontuzji doznanej w trakcie treningów, meczów czy w związku z uprawianiem piłki nożnej. W pierwszej kolejności należy poinformować sztab szkoleniowy (klub), a kolejno ustala się odpowiednią drogę i metodę leczenia doznanej kontuzji.

I tu uwaga. Pomimo, że klub zapewnia zawodnikowi leczenia, w tym także doznanych przez niego kontuzji, wielokrotnie zdarza się, że zawodnik chciałby leczyć się u innego specjalisty, aniżeli zaproponowany przez Klub. Konsekwencją tego może być okoliczność, że leczenie podjęte u innego lekarza nie będzie przez Klub finansowane. Warto w takim wypadku rozważyć wdrożenie w treść kontaktu odpowiednich regulacji w tym temacie, np. poprzez określenie górnej granicy kosztów leczenia, którą będzie pokrywał klub, a którą będzie musiał zawodnik pokryć sam. W takim wypadku zawodnik będzie miał większe możliwości podjęcia swobodnej decyzji, u którego lekarza leczyć doznaną kontuzję.

5. prowadzenie zdrowego trybu życia i zachowywanie wysokiej sprawności fizycznej

Wśród zobowiązań zawodnika są i takie, które określają odpowiednie zachowanie się zawodnika oraz nakładają na zawodnika pewne zakazy. Każdy sportowiec, a zatem i zawodnik profesjonalnie uprawiający piłkę nożną powinien prowadzić zdrowy tryb życia i zachowywać wysoką sprawność fizyczną. Pojęcie zdrowy tryb życia jest bardzo szerokie i może być interpretowane przez każdego inaczej, ale w sporcie profesjonalnym chodzi o takie zachowanie zawodnika, które pozwoli mu w sposób rzetelny wykonywać wiążącą go umowę. Warto jednak przytoczyć kilka przykładów zakazów, których przestrzeganie mieści się w zakresie prowadzenia zdrowego trybu życia i zachowywania wysokiej sprawności fizycznej.

Najczęściej profesjonalny kontrakt zawiera następujące zakazy, tj.

• zakaz spożywania alkoholu (ostatnio natrafiłam na ciekawy zapis kontraktowy dotyczący zakazu nadużywania alkoholu),
• używania narkotyków i innych substancji szkodliwych,
• uprawiania sportu i innej rekreacji ruchowej stwarzającej możliwe zagrożenie dla życia i zdrowia sportowca (w tym, m.in. sportów ekstremalnych, sportów motorowych, sportów wodnych, tj. żeglarstwo, płetwonurkowania, sportów lotniczych, sztuk walki, sportów o charakterze strzeleckim, futsalu itp.), chyba, że zawodnik uzyska w tym zakresie wyraźną zgodę klubu.
• zakaz uczestniczenia w przyjmowaniu korzyści majątkowych w związku z reprezentowaniem barw klubowych (łapówkarstwa, przekupstwa sportowego) ,
• zakaz udziału w zakładach bukmacherskich jakichkolwiek rozgrywek piłkarskich czy udziału w akcjach reklamowych stanowiących działalność konkurencyjną dla klubu.

6. Inne obowiązki kontraktowe zawodnika

Jak już wspomniałam, dodatkowe obowiązki ustalone pomiędzy klubem a zawodnikiem w sektorze zawodowej piłki nożnej, najczęściej wynikają z potrzeb danej strony umowy. Dla przykładu mogę wskazać, że kontrakty zawierane przez niektóre kluby w bardzo szczegółowy sposób regulują funkcjonowanie zakontraktowanego zawodnika. Zdarza się nawet, że klub określa zawodnikowi zasady zachowania w jego prywatnym i wolnym czasie w sezonie rozgrywkowym. Otóż, jeden z zagranicznych klubów piłkarskich, w regulaminie wewnątrzklubowym, z którego treścią mieli obowiązek zapoznania się zawodnicy (co więcej, regulamin stanowił integralną część kontraktu), zawarł zapisy tak szczegółowe, że określał w jakich godzinach, w ciągu konkretnego dnia tygodnia, zawodnik powinien przebywać w domu, np. „od poniedziałku do czwartku po godzinie 23.00 zawodnik ma obowiązek przebywania w domu, w piątki oraz soboty po godzinie 22.30, natomiast w niedzielę w przypadku pozytywnego rezultatu drużyny w meczu (tzn. wygrania meczu) zawodnik może być poza domem do godziny 2.00 w nocy, w innym wypadku tylko do północy”. Ten sam regulamin przewidywał czas, w którym zawodnik może używać Social Mediów (używanie SM po godzinie 1.00 w nocy było zabronione).

Z kolei w innym regulaminie wewnątrzklubowym ustalono, że zawodnicy nie mogą mieszkać dalej niż 25 km od siedziby Klubu, chyba, że mają na odstępstwa od tej zasady od klubu pisemną zgodę.

Wsród tych zindywidualizowanych obowiązków wynikających z treści kontaktu można wskazać na przykład na obowiązek zawodnika przebywania w kraju na co najmniej 48 godzin przed terminem oficjalnego meczu, bowiem zawodnik posiadał rodzinę za granicą czy też obowiązek klubu, według którego klub zapewnieni zawodnikowi osobę do wyprowadzania jego psa w czasie obowiązywania kontraktu. Zatem jak wspominałam jest dość duża swoboda w zakresie kreowania wzajemnych praw i obowiązków stron kontraktu.

Obowiązki klubu

1. podstawowe obowiązki klubu wobec zawodnika

Wśród najważniejszych obowiązków spoczywających na klubie w stosunku do zawodnika są:

• zapewnienie zgłoszenia zawodnika do startu w rozgrywkach,

• zapewnienie zawodnikowi warunków do uprawiania piłki nożnej i ciągłego podnoszenia jego kwalifikacji,

• umożliwienie uczestnictwa w oficjalnych meczach reprezentacji narodowej (w przypadku uzyskania oficjalnego powołania na terminy wskazane przez FIFA)

• terminowe wypłacanie ustalonego kontraktem wynagrodzenia.

Ważne jest także zapewnienie zawodnikowi wspominanej już opieki lekarskiej, ale także zapewnienie obowiązkowego ubezpieczenia zawodnika, tj. ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków wynikłych z uprawiania sportu piłki nożnej.

2. wynagrodzenie dodatkowe zawodnika

Klub ma również obowiązek wskazania jakie zasady obowiązują w klubie w zakresie ustalania i i otrzymywania wynagrodzenia dodatkowego z tytułu reprezentowania klubu. I tu znów jest pełna swoboda regulacji, tym razem pozostawiona klubom, bowiem każdy klub posiada inną sytuację ekonomiczną. Zdarza się, że kluby (najczęściej w niższych ligach) nie regulują kwestii dotyczących premiowania zawodników czy drużyny. Wskażę jednak przykłady systemów premiowania, na przykładzie drużyn, które takie regulaminy posiadają. I tak, zawodnicy, a w zasadzie cała drużyna może liczyć na premię na przykład za określony rezultat:

• za awans drużyny z niższej klasy rozgrywkowej do wyższej ligi,

• za utrzymanie drużyny na obecnym szczeblu rozgrywkowym,

• za odpowiedni rezultat w Pucharze Polski (naczęściej za udział w finale),

• za udział w meczach eliminacyjnych Ligi Europy czy w meczach eliminacyjnych do Ligii Mistrzów,

• za awans do fazy grupowej pucharów międzynarodowych,

• w efekcie wyniku sportowego osiągniętego przez drużynę w ramach rozgrywek ligowych, np. określonego miejsca w tabeli w tym tych uprawniających do gry w rozgrywkach międzynarodowych pucharów,

Oczywiście bez względu jak kluby uregulują kwestie wynagrodzenia dodatkowego należnego drużynie czy też wynagrodzenia dodatkowego z tytułu wykonywanej umowy, najważniejsze jest, aby zawodnik był świadomy przez podpisaniem kontraktu czy akurat w tym klubie, z którym ma zamiar się związać umową zasady takie obowiązują czy też nie.

Podobnie jak w przypadku wynagrodzenia dodatkowego klub powinien poinformować czy zawodnikowi przysługują, a jeżeli tak to jakie inne świadczenia klubu na jego rzecz, w tym te o charakterze niepieniężnym.

3. indywidualnie określone obowiązki klubu wobec zawodnika

Jeżeli wymaga tego indywidualny interes zawodnika, można w treści kontraktu uregulować kwestie, które będą obciążały w realizacji klub. I tak dla przykładu, poza wspomnianym wcześniej obowiązkiem zapewnienia opieki dla psa zawodnika, do najczęściej spotykanych w treści umów należą obowiązki związane z zapewnieniem zawodnikowi lokum w mieście, w którym znajduje się obiekt treningowy czy też stadion klubowy (najczęściej w przypadku kontraktów zawieranych w klubach zagranicznych), zapewnieniem zawodnikowi tłumacza, jeżeli ten nie włada dostatecznie językiem kraju, w którym realizuje kontrakt, pomocy w uzyskaniu pozwolenia na pobyt i zatrudnienie (najczęściej dotyczy zawodników spoza UE), czy też umożliwienie kontynuacji edukacji szkolnej dla dzieci zawodnika itp.

Podsumowując, najważniejsze, aby wszelkie postanowienia kontraktowe ustalać przed podpisaniem kontraktu czy to w drodze wcześniejszych negocjacji, czy nawet w dzień jego podpisania, ale najlepiej przed jego zawarciem. Wszystko co uda się zapisać w kontrakcie, w przyszłości będzie można ewentualnie egzekwować. Również w przypadku braku porozumienia między stronami umowy, zasadą jest, że łatwiej będzie wykazać swoje racje w oparciu o kwestie uregulowane na piśmie, aniżeli to co mieliśmy uzyskać bo ”tak się umówiliśmy”.