Dział spadku
Dziedziczenie po spadkodawcy przez kilku spadkobierców powoduje, że spadek i wchodzące w jego skład przedmioty, które dziedziczą stają się ich współwłasnością. Każdy ze spadkobierców pozostaje współwłaścicielem spadku w stosunku do wielkości swojego udziału w spadku.
Na marginesie wskazać należy, że w przypadku dziedziczenia przez jednego spadkobiercę nie będzie mowy o kwestiach współwłasności, a tym samym nie zachodzi konieczność dokonywania działu spadku.
Wracając do przypadku, w którym spadkobierców jest co najmniej dwóch, by móc skutecznie podzielić się spadkiem należy dokonać jego podziału.
Działu spadku można dokonać na dwa sposoby.
W sposób umowny (sporządzenie umowy pomiędzy spadkobiercami) bądź sądowy (złożenie do Sądu wniosku o dział spadku).
- UMOWNY DZIAŁ SPADKU
Umowny dział spadku możliwy jest tylko i wyłącznie w przypadku istnienia pomiędzy wszystkimi spadkobiercami zgody co do sposobu i warunków dokonania jego działu. W przypadku, w którym chociaż jeden ze spadkobierców nie wyrazi chęci porozumienia się z pozostałymi spadkobiercami, umowny dział spadku będzie niemożliwy, a jednym wyjściem pozostanie przeprowadzenie sądowego działu spadku.
W kwestii formy zgodnego działu spadku to jest ona dowolna, jednak z tym zastrzeżeniem, że w przypadku kiedy będziemy mieli do czynienia z działem spadku, którego przedmiotem będzie nieruchomość bądź przedsiębiorstwo wymagane będzie zachowanie formy szczególnej przewidzianej prawem. Mimo dowolności formy zalecam, aby umowa była sporządzona na piśmie – taka forma umowy pozwoli zabezpieczyć interesy spadkobierców w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów czy sporów.
Wyjątek dotyczący szczególnej formy umowy tj. aktu notarialnego będzie dotyczyło przypadku, w którym działowi spadku podlegało będzie także prawo użytkowania wieczystego albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź w przypadku, w którym w skład spadku wchodzi udział w prawie współwłasności nieruchomości.
Co powinna zawierać umowa o dział spadku?
- Umowa powinna wskazywać czy spadek jest dzielony w całości czy tylko w części, a jeśli tak to jakiej części dział spadku dotyczy,
- umowa powinna wskazywać jakie części wchodzące w skład spadku przypadają poszczególnym spadkobiercom,
- zasadne jest, aby umowa działowa zawierała postanowienia odnoszące się do zapisów zwykłych, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również odnoszące się do wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych,
- umowa powinna także zawierać postanowienia dotyczące zaliczenia darowizn oraz zapisów windykacyjnych.
UWAGA!
Przedmiotem działu spadku są jedynie aktywa spadkowe, natomiast podział długów następuje z mocy prawa, odpowiednio do podziału aktywów. Z chwilą dokonania działu spadku spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe całym swoim majątkiem proporcjonalnie do wielkości przypadającego im udziału spadku. Spadkobiercy w umowie o dział spadku mogą jednak odmiennie określić zasady tej odpowiedzialności, w szczególności wskazując, kto i za jakie długi odpowiada, jednak wszelkie tego typu postanowienia dotyczyć będą wyłącznie sfery stosunków wewnętrznych między spadkobiercami, nie będą wywoływały skutków prawnych wobec ewentualnych wierzycieli.
Z chwilą podpisania (zawarcia) umowy działowej ustaje wspólność majątku spadkowego, a przedmioty spadkowe, które podlegały dzieleniu przechodzą na własność poszczególnych spadkobierców. Umowa stanowi także tytuł własności rzeczy, a w konsekwencji może być podstawą wpisu do księgi wieczystej. Jeżeli w treści umowy o dział spadku zawarto obowiązek spłat lub dopłat, to skutkiem jej zawarcia będzie również powstanie stosunku zobowiązaniowego pomiędzy oznaczonymi spadkobiercami.
2. SĄDOWY DZIAŁ SPADKU
W sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie się porozumieć z innymi spadkobiercami bądź inne okoliczności sprawy wskazują, że zmuszeni jesteśmy wystąpić z wnioskiem o dział spadku do Sądu, Sądem właściwym będzie tzw. Sąd spadku. Jest to reguła, od której jednak istnieją pewne wyjątki.
Postępowanie w zakresie działu spadku przez Sądem jest postępowaniem nieprocesowym. Z wnioskiem o dział spadku do Sądu może wystąpić każdy ze spadkobierców, nabywca udziału w spadku lub kolejno spadkobierca tych udziałów. Postępowanie działowe powinno objąć cały majątek spadkowy. Tylko z ważnych powodów dział spadku może zostać ograniczony do jego części.
Co powinien zawierać wniosek o dział spadku?
- dane spadkodawcy wraz z dokumentami dotyczącymi stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym (spadkodawcy) bądź zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
- Informację o sporządzonym testamencie (testamentach) o ile został sporządzony,
- spis inwentarza o ile został sporządzony, a jeżeli spisu inwentarza nie ma, w takim wypadku we wniosku należy wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu spadku,
- gdy w skład spadku będzie wchodziła nieruchomość, koniecznym będzie przedstawienie dowodu wykazującego, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy.
UWAGA!
We wniosku o dział spadku należy pamiętać o wniesieniu o zaliczenie darowizn i zapisów windykacyjnych na poczet sched spadkowych, kwestia ta nie jest rozpoznawana przez sąd z urzędu.
W postępowaniu o dział spadku Sąd rozstrzyga także istnienie zapisów zwykłych, wzajemne roszczenia o miedzy współspadkobiercami z tytułu posiadania przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków, poczynionych nakładów oraz spłaconych długów spadkowych.
Polecane wpisy na blogu: